Het nieuwe politieke seizoen is amper begonnen of de verkiezingskoorts is alweer volop aanwezig in Den Haag. Na de tweede val van het kabinet deze zomer lijkt de vraag niet langer óf, maar vooral hóe partijen zich gaan positioneren richting de verkiezingen eind oktober.

Terwijl de PVV de peilingen blijft domineren, staat de VVD van Dilan Yesilgöz onder druk en schuift het CDA steeds meer naar voren als mogelijke spil in de formatie.

PVV domineert, maar staat alleen

De PVV van Geert Wilders blijft stevig bovenaan in de peilingen staan. Toch is de kans op een nieuw kabinet met de PVV uiterst klein. VVD, CDA en GroenLinks-PvdA hebben al aangegeven niet met Wilders te willen samenwerken. Daarmee verschuift de focus in Den Haag naar de drie andere grote spelers die wél invloedrijk zijn: VVD, CDA en GroenLinks-PvdA.

Het scenario lijkt daarmee duidelijk: hoe sterk Wilders ook scoort, de werkelijke formatie zal draaien om de vraag hoe deze drie partijen elkaar weten te vinden.

VVD moet eerst orde op zaken stellen

Bij de VVD is de sfeer na de zomer allesbehalve ontspannen. “Het was niet onze gelukkigste zomer,” gaf Vincent Karremans, demissionair minister van Economische Zaken en nummer vier op de kandidatenlijst, toe bij Vandaag Inside.

Daarmee verwees hij naar de reeks incidenten en de dalende peilingen die de partij hebben geraakt.

Waar de VVD jarenlang de toon zette tijdens campagnes, moet de partij nu vooral verdedigen waarom Yesilgöz nog steeds de aangewezen leider is. Binnen de partij klinken steeds meer geluiden van twijfel, maar openlijk afstand nemen durft men niet.

Karremans probeerde het luchtig te houden door de situatie te vergelijken met voetbal: “We zijn niet zoals Bayer Leverkusen, waar de trainer eruit wordt gegooid na een slechte voorbereiding.” Toch is de boodschap duidelijk: Yesilgöz begint aan deze campagne met een flinke achterstand.

Yesilgöz en de Douwe Bob-rel blijven hangen

De kritiek op Yesilgöz begon deze zomer toen zij zanger Douwe Bob op X een Jodenhater noemde. Hoewel ze haar woorden later nuanceerde, bleef de kwestie aan haar imago kleven.

Ze heeft vaker de reputatie fel en ongenuanceerd uit te halen, iets wat kiezers niet altijd waarderen.

Onderzoek van Ipsos I&O laat zien dat potentiële VVD-stemmers vaker uitwijken naar het CDA of JA21. Het pijnlijke voor de liberalen is dat deze overstap zelden gebeurt vanwege inhoudelijke verschillen, maar vooral omdat kiezers Yesilgöz persoonlijk niet zien zitten. En daar schuilt het echte probleem: een koers kun je bijsturen, maar een beschadigd imago is veel lastiger te repareren.

Peilingverlies zet VVD onder zware druk

De VVD is in korte tijd van circa 23 zetels naar rond de 15 gezakt. Een halvering die binnen de partij diepe zorgen oproept.

Oud-VVD’er Klaas Dijkhoff merkte in zijn eigen podcast al op dat je in dit soort situaties niet zomaar weer omhoog schiet: “Als je populariteit zakt, duurt het lang voordat je dat vertrouwen terugverdient.”

De vraag is dus hoe Yesilgöz het tij wil keren. Tot nu toe lijkt het vooral te gaan om damage control, maar dat alleen zal niet genoeg zijn in een campagne die steeds harder en persoonlijker wordt.

Poging om campagne te herpakken

Om de regie terug te pakken, schoof Yesilgöz deze week aan bij RTL Tonight. Daar benadrukte ze dat een samenwerking met GroenLinks-PvdA “echt niet gaat werken”.

Een duidelijke afzetting tegen Frans Timmermans, die een dag later reageerde met de sneer dat “de VVD het spoor bijster is”. Volgens Timmermans heeft Nederland behoefte aan partijen die oplossingen dichterbij brengen, niet aan politici die elkaar voortdurend afvallen.

De confrontatie laat zien hoe groot de kloof is tussen Yesilgöz en Timmermans – niet alleen inhoudelijk, maar ook persoonlijk. Hun verhouding lijkt te kil en verstoord om nog serieus als mogelijke coalitiepartners te worden gezien.

CDA steeds meer in beeld als kingmaker

Met de PVV uitgesloten en de verhoudingen tussen VVD en GroenLinks-PvdA uiterst stroef, komt het CDA steeds meer in beeld als kingmaker.

Henri Bontenbal, de relatief nieuwe leider van de christendemocraten, profileert zich nadrukkelijk als de man van het fatsoen. “Laat elkaar nou even heel,” zei hij onlangs in de wandelgangen van de Tweede Kamer. “Je hebt elkaar later misschien nog nodig.”

Karremans reageerde daar fel op en noemde Bontenbal een “linkse CDA’er” die vooral vaak het woord fatsoen herhaalt.

Volgens hem kan alleen een sterke VVD het CDA naar rechts trekken. Daarmee probeert de VVD het debat weer terug te brengen naar een klassiek links-rechtsverhaal, waarin de liberalen zichzelf als onmisbare spil neerzetten.

Fatsoen tegenover felheid

Het contrast tussen Bontenbal en Yesilgöz kan haast niet groter. Waar de CDA-leider inzet op rust en verbinding, kiest Yesilgöz regelmatig voor harde uithalen.

Beide stijlen hebben hun achterban, maar de vraag is welke toon kiezers het meest aanspreekt in een tijd van politieke onzekerheid.

Ipsos I&O constateerde eerder dat veel kiezers juist moe zijn van scherpe tegenstellingen en op zoek zijn naar stabiliteit. Dat zou het CDA in de kaart kunnen spelen, zeker als Bontenbal zich weet te presenteren als de redelijke middenkandidaat.

Campagne wordt steeds persoonlijker

De verkiezingsstrijd draait steeds minder om inhoudelijke standpunten en steeds meer om persoonlijkheden. Yesilgöz worstelt met haar imago, Timmermans probeert boven de partijen te staan, en Bontenbal hamert op fatsoen. Daarmee tekenen zich duidelijke profielen af, maar ook scherpe tegenstellingen.

Voor de VVD betekent dit dat er weinig ruimte meer is voor fouten. Iedere uitglijder van Yesilgöz wordt uitvergroot en kan doorslaggevend zijn in de strijd om de zwevende kiezer.

Conclusie

De campagne voor de verkiezingen van oktober is in volle gang en de kaarten lijken steeds duidelijker te worden geschud. De PVV staat weliswaar bovenaan in de peilingen, maar is politiek geïsoleerd. De echte strijd gaat tussen VVD, CDA en GroenLinks-PvdA.

De VVD moet ondertussen zien te overleven met een leider die onder zware druk staat. Dilan Yesilgöz kampt met dalende populariteit en een beschadigd imago, terwijl haar partij worstelt met forse zetelverliezen. Het CDA en Bontenbal profiteren daar voorlopig van, door zich te presenteren als fatsoenlijk en betrouwbaar alternatief.

De komende weken zullen bepalen wie er straks aan de formatietafel zit. Eén ding is zeker: de campagne is nog maar net begonnen, maar de spanning is nu al om te snijden.

Bron: nu.nl