Het politieke speelveld in Nederland blijft volop in beweging. Uit de meest recente zetelpeiling van Ipsos I&O blijkt dat het CDA onverwacht een stevige opmars maakt.

De partij is GroenLinks-PvdA voorbijgestreefd en staat nu op de tweede plaats. De PVV van Geert Wilders blijft ondertussen met afstand de grootste partij van het land.

CDA klimt terug naar de top

Het CDA staat volgens de nieuwe peiling op 25 zetels. Daarmee gaat de partij de fusielijst van GroenLinks en PvdA (23 zetels) voorbij. Voor het eerst in bijna twintig jaar nestelt de partij zich weer stevig in de top van de peilingen.

De laatste keer dat de christendemocraten zo hoog stonden was in 2006, toen de partij nog een grote machtsfactor was onder leiding van Jan Peter Balkenende.

Niet alleen in zetels, maar ook in kiezerspotentieel scoort het CDA opvallend goed. Eén op de drie kiezers (33 procent) geeft aan dat de partij hun eerste of tweede voorkeur zou kunnen zijn.

Daarmee laat het CDA zowel de PVV (31 procent) als GroenLinks-PvdA (29 procent) achter zich. Dat potentieel maakt duidelijk dat er voor de christendemocraten nog ruimte is om verder door te groeien.

PVV blijft onaantastbaar de grootste

Ondanks de indrukwekkende comeback van het CDA, is er één partij die met kop en schouders boven de rest uitsteekt: de PVV van Geert Wilders. Met 31 zetels blijft de partij ruimschoots de grootste in de peiling. Daarmee lijkt de PVV haar sterke positie sinds de vorige verkiezingen vast te houden.

De kracht van Wilders zit vooral in het feit dat de PVV erin slaagt om belangrijke thema’s voor een groot deel van de bevolking te claimen.

Onderwerpen als immigratie, integratie en veiligheid zijn opnieuw bepalend in de politieke discussie. Ondanks felle kritiek op de harde lijn van Wilders, blijft de PVV een stabiele kiezersbasis behouden. Voor veel Nederlanders is de partij de eerste keuze wanneer het gaat om duidelijke taal en stevige standpunten.

GroenLinks-PvdA verliest terrein

Voor Frans Timmermans en de fusiepartij GroenLinks-PvdA is de nieuwste peiling een flinke tegenvaller. Waar de combinatie in juli nog op 29 zetels stond, zijn dat er nu slechts 23. Daarmee zakken de partijen niet alleen in absolute aantallen, maar verliezen ze ook de felbegeerde tweede plaats aan het CDA.

Het verlies is pijnlijk, zeker omdat GroenLinks-PvdA zichzelf graag presenteert als hét progressieve tegenwicht tegen de PVV.

Voor Timmermans komt het neer op een harde realiteit: zijn kans op het premierschap wordt met de week kleiner. De vraag is of de fusiepartij erin slaagt om de neerwaartse trend te keren in de resterende maanden voor de verkiezingen.

VVD worstelt onder Yeşilgöz

De VVD heeft eveneens weinig reden tot optimisme. Onder leiding van Dilan Yeşilgöz zakt de partij naar 15 zetels. Dat betekent opnieuw verlies en bevestigt de dalende trend van de afgelopen maanden. Waar de VVD jarenlang de dominante regeringspartij was, lijkt die tijd voorbij.

Volgens de peiling neemt de waardering voor Yeşilgöz verder af. Het lukt haar nog niet om kiezers te overtuigen dat de VVD de juiste antwoorden heeft op de belangrijkste thema’s van dit moment.

Daarmee wordt de positie van de partij steeds lastiger, zeker nu het CDA weer volop meedoet en kiezers aantrekt die voorheen liberaal stemden.

Wat houdt de kiezer bezig?

De peiling laat duidelijk zien welke thema’s voor Nederlanders momenteel het zwaarst wegen. Wonen staat met stip op één: maar liefst 46 procent van de kiezers noemt dit als het belangrijkste onderwerp.

De woningnood en de stijgende huizenprijzen drukken zwaar op de samenleving, en partijen die hier een overtuigend verhaal bij hebben, lijken direct in de peilingen te profiteren.

Op de tweede plaats komt asiel en immigratie, genoemd door 36 procent van de kiezers. Dit onderwerp is al jaren een speerpunt van de PVV en verklaart voor een groot deel de blijvende populariteit van Wilders.

Andere thema’s zoals zorg, klimaat, onderwijs en armoedebestrijding scoren wel mee, maar liggen duidelijk lager in de prioriteitenlijst dan enkele jaren geleden.

Politieke gevolgen

De verschuiving in de peiling kan grote gevolgen hebben voor de formatie na de verkiezingen. Het CDA profileert zich opnieuw als een serieuze sleutelspeler en kan zowel naar links als naar rechts kijken bij het smeden van een coalitie.

De partij heeft niet alleen een stevige zetelbasis, maar ook het grootste kiezerspotentieel, wat toekomstige onderhandelingen in hun voordeel kan uitpakken.

Voor GroenLinks-PvdA is het verlies een serieuze klap. De fusiepartij hoopte met Timmermans als lijsttrekker de progressieve stem te bundelen en de belangrijkste uitdager van de PVV te worden. In plaats daarvan lijken de kiezers weg te lopen en moet de partij alle zeilen bijzetten om het vertrouwen terug te winnen.

De VVD bevindt zich ondertussen in een lastig parket. Met slechts 15 zetels wordt de kans op een leidende rol in de nieuwe regering steeds kleiner.

Bovendien beperkt de duidelijke afwijzing van Yeşilgöz om samen te werken met PVV of GroenLinks-PvdA de onderhandelingsmogelijkheden aanzienlijk.