De familie van Ivana Smit, het fotomodel dat in 2017 op 18-jarige leeftijd onder verdachte omstandigheden overleed, heeft een civiele zaak tegen de Maleisische autoriteiten gewonnen. Het moordonderzoek moet worden overgedaan.

De rechtbank heeft de familie 1,1 miljoen Maleisische ringgit (225.500 euro), schadevergoeding toegekend voor de geleden emotionele schade die het gevolg is van de janboel die recherche van Kuala Lumpur veroorzaakte.

Ook wordt inspecteur Faizal Abdullah, die verschillende onderzoeken naar de dood van Ivana leidde, van de zaak gehaald. Dat was een van de eisen van de familie; zij vermoedt dat deze inspecteur is omgekocht door de twee Amerikanen die bij Ivana waren toen zij overleed. Daarnaast wil de rechtbank dat het moordonderzoek opnieuw wordt opgestart. Op papier liep het onderzoek nog, maar volgens de rechtbank is er sinds 2019 niets meer mee gedaan.

‘Grove nalatigheid’
„Politie en overheid zijn aansprakelijk gesteld voor grove nalatigheid, plichtsverzaking en het negeren van basale opsporingsnormen’’, concludeert advocaat Sébas Diekstra die de familie Smit bijstaat. „Wat deze uitspraak zo ingrijpend maakt, is dat de rechter ook heeft bevolen dat het onderzoek naar Ivana’s dood volledig moet worden heropend. En dat betekent dat de oorspronkelijke verdachten, de laatste mensen die Ivana levend hebben gezien, opnieuw zullen moeten worden onderzocht. Geen ruimte meer voor doofpot, wegkijken of politieke terughoudendheid.’’

Ivana Smit overleed in december 2017. Ze was ruim veertig meter naar beneden gevallen vanaf het balkon van het appartement van het Amerikaanse echtpaar Alex en Luna Johnson in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur.

De drie hadden een wilde nacht met elkaar doorgebracht met veel drank, drugs en seks. De Amerikanen werden aangehouden maar na twee weken weer vrijgelaten. Kort daarop vertrokken ze uit Maleisië. Zij ontkennen iedere betrokkenheid.

Onderzoek afgeraffeld
De politie, onder leiding van Faizal Abdullah, concludeerde dat de dood van Ivana een ongeluk was en raffelde het onderzoek af. Er werden tal van fouten gemaakt, bleek bij zittingen van een onderzoeksrechter naar de feiten in de zaak. Zo kon de schoonmaakster het appartement van Johnson schoonmaken voordat er sporenonderzoek door de technische recherche kon worden verricht, na een telefoontje dat Johnson pleegde vanuit het politiebureau.

Bij het sporenonderzoek werden alleen vingerafdrukken onderzocht die met het blote oog zichtbaar waren. De fotograaf die foto’s maakte van de plaats delict, wist niet wat hij deed en schoot willekeurig foto’s. Dna van Ivana onder de nagels van Johnson werd door Faizal afgedaan als het gevolg van een vrijpartij. Een agent die vermoedde dat er meer aan de hand was, kreeg de opdracht zich er niet mee te bemoeien.

‘Eindelijk erkenning’
De familie liet het er niet bij zitten. Zij bleef via de media en juridische wegen proberen de waarheid boven tafel te krijgen. Mark Rutte heeft als premier verschillende keren bij de premier van Maleisië aangedrongen op voortgang in de zaak.

„Voor de familie betekent dit eindelijk erkenning na acht jaar ongeloof, frustratie en strijd. Maar het betekent ook een nieuwe fase, die alsnog moet leiden tot de waarheid, tot duidelijkheid over wat Ivana is aangedaan — en tot gerechtigheid”, zegt Diekstra.

„Niemand staat boven de wet”, zegt Marcel Smit, de vader van Ivana Smit. Hij is opgetogen dat Faizal van de zaak is gehaald. „Er moet nu een uitleveringsverzoek komen voor de Johnsons. Als ze vervolgd kunnen worden in Maleisië, dan zal de waarheid boven water komen. Wij stoppen niet voordat er gerechtigheid is in de zaak.”

‘Dit is stap één’
In haar vonnis zei rechter Roz Mawar dat inspecteur Faizal ‘de dood van Smit willekeurig als zelfmoord had geclassificeerd’ ondanks de aanwezigheid van indirect bewijs dat de mogelijkheid van moord suggereerde. De bevindingen in het nieuwe politieonderzoek moeten driemaandelijks worden gerapporteerd aan de advocaat-generaal in Kuala Lumpur.

De Maleisische advocaat Nair, die de familie Smit in de arm heeft genomen, zegt dat hij zich niet kan heugen dat het ooit is voorgekomen dat de rechter de politie zo heeft gecorrigeerd. ,,Maar ik kan me ook bijna niet voorstellen dat de autoriteiten niet in beroep gaan tegen deze uitspraak. Maar: eindelijk na al die jaren hebben we resultaat. Dit is stap één. De tweede stap is dat er uitlevering volgt en dat de Johnsons worden vervolgd.’’