Frans Timmermans, voormalig Eurocommissaris voor Klimaat en tegenwoordig lijsttrekker van GroenLinks-PvdA in Nederland, ligt opnieuw zwaar onder vuur.

De Europese belastingbetalersbond TAE (Taxpayers Association of Europe) heeft een strafklacht ingediend tegen hem en voormalig Eurocommissaris Virginijus Sinkevičius (Milieu).

De beschuldigingen zijn niet mals: tussen 2019 en 2024 zouden miljarden euro’s aan EU-geld op ontransparante en mogelijk onrechtmatige wijze zijn overgemaakt aan bevriende ngo’s.

Klacht bij Europese aanklager en Duitse justitie

De zaak wordt serieus aangepakt. Op 23 juli diende de TAE twee afzonderlijke klachten in: één bij het Openbaar Ministerie in München en één bij de Europese Aanklager (EPPO) in Luxemburg. Daarmee komt de kwestie direct op het bord van twee invloedrijke justitiële instanties.

Volgens de belastingbetalersbond gaat het om een bedrag van maar liefst zeven miljard euro dat grotendeels zonder transparante procedures is verdeeld.

Als deze aantijgingen juist blijken, zou dit een van de grootste financiële schandalen binnen de Europese Commissie van de afgelopen jaren kunnen worden.

Ngo’s betaald om beleid tegen te werken

Wat de zaak extra opvallend maakt, is dat het geld volgens de klacht niet alleen werd gebruikt voor projecten in lijn met de doelstellingen van de Commissie.

Er zijn ook voorbeelden waarin ngo’s financiering ontvingen om beleid van de Commissie zélf tegen te werken.

Zo zou de organisatie ClientEarth 350.000 euro hebben ontvangen om juridische procedures tegen Duitse kolencentrales op te starten. Tegelijkertijd werd Friends of the Earth betaald om zich actief te verzetten tegen het Mercosur-handelsverdrag, terwijl de Commissie dat verdrag juist probeerde te sluiten.

Met andere woorden: Europese belastingcenten zouden zijn gebruikt om binnen Europa beleid te ondermijnen dat door dezelfde Commissie werd voorgesteld. Volgens TAE-voorzitter Michael Jäger is dat een absurde en gevaarlijke situatie.

“Uitholling van democratische controle”

Jäger (62) noemde de gang van zaken een “gevaarlijke uitholling van de democratische controle in Europa”. Volgens hem wordt op deze manier belastinggeld ingezet om politieke agenda’s te financieren zonder dat burgers of parlementen daar enige zeggenschap over hebben.

De klacht stelt dat dit soort praktijken niet alleen schadelijk zijn voor het vertrouwen in Europese instellingen, maar ook een voedingsbodem vormen voor verdere polarisatie en euroscepsis.

Timmermans wijst verantwoordelijkheid af

Frans Timmermans zelf ontkent dat hij persoonlijk betrokken was bij de toewijzing van subsidies aan ngo’s.

Hij benadrukt dat hij nooit contracten heeft afgesloten en wijst naar zijn collega Johannes Hahn, de Oostenrijkse christendemocraat die verantwoordelijk was voor het LIFE-programma. Dit programma verdeelt miljarden aan subsidies voor milieu- en klimaatprojecten.

Volgens Timmermans lag de verantwoordelijkheid volledig bij Hahn en zijn directie, en niet bij zijn eigen klimaatportefeuille. Daarmee probeert hij de aantijgingen van zich af te schuiven, maar de politieke schade lijkt voorlopig al aangericht.

Politieke gevolgen voor GroenLinks-PvdA

Dat Timmermans juist nu in opspraak raakt, is extra pijnlijk. Als lijsttrekker van GroenLinks-PvdA moet hij richting de verkiezingen geloofwaardigheid en betrouwbaarheid uitstralen. Het ngo-schandaal ondermijnt dat beeld.

Tegenstanders grijpen de kans aan om te benadrukken dat Timmermans jarenlang verantwoordelijk was voor klimaatbeleid binnen de Europese Commissie en nu opnieuw gelinkt wordt aan dubieuze geldstromen.

De vraag is of Nederlandse kiezers deze aantijgingen laten meewegen in hun stemgedrag. Hoewel de zaak juridisch nog moet worden onderzocht, kan de politieke schade al groot zijn voordat er een rechterlijk oordeel ligt.

Het belang van transparantie in Brussel

De beschuldigingen raken aan een breder probleem: de roep om meer transparantie in Brussel. Al jarenlang klinkt de kritiek dat de Europese Commissie te weinig openheid geeft over de manier waarop miljarden aan subsidies worden verdeeld.

Ngo’s spelen daarbij een belangrijke rol, maar de controlemechanismen lijken vaak zwak.

Volgens de TAE worden te veel deals achter gesloten deuren gemaakt en is er onvoldoende toezicht op de uiteindelijke besteding van het geld. Als blijkt dat ngo’s zelfs zijn ingezet om beleid van de Commissie tegen te werken, is dat een nieuw dieptepunt voor het imago van de Europese Unie.

De rol van ngo’s onder de loep

Ngo’s hebben traditioneel een sterke positie binnen de Europese besluitvorming. Ze worden gezien als belangrijke partners bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid op het gebied van klimaat, milieu en mensenrechten.

Toch groeit al jaren de kritiek dat ze te veel macht hebben en te weinig verantwoording hoeven af te leggen.

De huidige zaak versterkt dat beeld. Als ngo’s met Europees belastinggeld juridische acties starten of politieke verdragen blokkeren, roept dat vragen op over hun rol en onafhankelijkheid. Wie controleren deze organisaties eigenlijk, en in hoeverre zijn ze werkelijk representatief voor Europese burgers?

Europese politiek in een lastig parket

Het schandaal rond Timmermans en Sinkevičius dreigt ook een probleem te worden voor de bredere Europese politiek.

Partijen die al kritisch staan tegenover de EU zullen dit gebruiken als bewijs dat Brussel niet te vertrouwen is. Dat kan de kloof tussen pro-Europese en eurosceptische partijen verder vergroten, zeker in aanloop naar verkiezingen.

Ook voor de Europese Aanklager en nationale justitie ligt er nu een grote verantwoordelijkheid. Een grondig en transparant onderzoek is nodig om het vertrouwen te herstellen. Alleen zo kan worden voorkomen dat dit dossier nog jarenlang blijft doorwoekeren.

Wat staat er op het spel?

Voor Timmermans persoonlijk gaat het om meer dan reputatieschade. Als blijkt dat hij toch een rol heeft gespeeld in het toewijzen van dubieuze subsidies, kan dat juridische gevolgen hebben. Maar zelfs als hij juridisch vrijuit gaat, kan de publieke perceptie hem opbreken.

Voor de Europese Commissie en de EU als geheel staat het vertrouwen van burgers op het spel. Als miljarden euro’s belastinggeld inderdaad zonder controle zijn weggevloeid naar bevriende organisaties, is dat een klap voor de geloofwaardigheid van de hele Unie.

Conclusie

Het ngo-schandaal rond Frans Timmermans en Virginijus Sinkevičius kan uitgroeien tot een van de grootste Europese affaires van de afgelopen jaren.

Met zeven miljard euro aan subsidies die mogelijk onrechtmatig zijn verdeeld, staan zowel de integriteit van de Europese Commissie als de rol van ngo’s zwaar ter discussie.

Timmermans ontkent directe betrokkenheid en wijst naar collega Johannes Hahn, maar de politieke schade is al zichtbaar. Voor GroenLinks-PvdA in Nederland komt dit op een uiterst ongelukkig moment, vlak voor belangrijke verkiezingen.

Wat de uitkomst ook wordt, één ding is duidelijk: de roep om transparantie en controle in Brussel zal alleen maar luider klinken. Het is nu aan justitie om uit te zoeken hoe diep dit schandaal werkelijk gaat – en wie er uiteindelijk verantwoordelijk gehouden moet worden.

Bron