Het gezaag aan de stoelpoten komt op een onhandig moment: de Europese Commissie is volop aan het onderhandelen over de importheffingen die president Trump aan de EU wil opleggen. De stemming over de motie is donderdag.

„Dit komt regelrecht uit het oudste handboek van extremisten. De samenleving polariseren en het vertrouwen in de democratie ondermijnen met valse beweringen”, zei Von der Leyen tegen een volgepakt Europees Parlement.

„Er is hier een keuze. We kunnen meneer Piperea volgen in zijn wereld van complottheorieën of we kunnen duidelijk benoemen wat het is: wéér een grove poging om een wig te drijven tussen de pro-Europese, pro-democratische krachten.”

Geheime sms’jes

Formele aanleiding voor de motie is een kwestie die in Brussel bekendstaat als Pfizergate. Von der Leyen onderhandelde tijdens de coronacrisis met medicijnenproducent Pfizer over de aankoop van vaccins. Ze wisselde met de topman van het bedrijf een aantal sms’jes uit, die zij ondanks herhaaldelijke verzoeken weigert openbaar te maken.

Afgelopen mei oordeelde de Europese rechter dat zij die weigering beter moet motiveren, anders wordt zij alsnog tot openbaarmaking gedwongen.

De geheimhouding is typerend voor het gebrek aan transparantie van Von der Leyen, stelt Europarlementariër Gheorghe Piperea. Hij verzamelde de vereiste 72 handtekeningen (10 procent van de leden van het Europees Parlement) om de motie van wantrouwen in te dienen.

Rechts-conservatieven verdeeld

De Roemeen is lid van de rechts-conservatieve fractie ECR, die zelf verdeeld is over dat initiatief. De Polen van de eurosceptische PiS-partij binnen deze politieke groep stemmen voor. Maar de meer pro-Europese Vlaams-nationalisten van de Belgische premier Bart De Wever stemmen juist tegen.

„Dit is een compleet onzinnig initiatief, net nu de ECR-fractie het dogmatische beleid van de vorige legislatuur mee kan keren in het voordeel van burgers en bedrijven”, zei de conservatieve Vlaming Johan Van Overtveldt.

Hij doelde op het groene beleid van de vorige Europese Commissie. Von der Leyens eigen christendemocratische EVP, de grootste fractie, heeft de afgelopen maanden met hulp van conservatief rechts namelijk verschillende klimaat- en milieuplannen uit die tijd afgezwakt.

Von der Leyen had bijna al haar 26 Eurocommissarissen meegenomen naar Straatsburg. Haar boodschap: Stem mij weg en het hele dagelijks bestuur van de EU komt tot stilstand. Ze ging vol op het orgel – haar tegenstanders varieerden van ‘antivaccinatieactivisten’ tot ‘Poetin-apologeten’ – maar ze zei niets over de inhoud van de sms’jes of waarom ze die niet publiek wilde maken.

Chaos scheppen

De Groenen, de liberalen en de sociaaldemocraten hebben al laten weten tegen te stemmen. „Deze motie is een schoolvoorbeeld van wat extreemrechts doet: chaos creëren. We zullen die agenda nooit zuurstof geven en steunen dit dus niet”, zei Bas Eickhout, fractieleider van de Groenen.

Tegelijkertijd uitten die drie partijen felle kritiek op Von der Leyen en de christendemocraten: die hebben er immers wel voor gekozen om samen te werken met conservatief en radicaal-rechts. „U voedt het beest, en uiteindelijk zal het beest ook u opeten”, zei Eickhout recht in het gezicht van Weber.