Ze wonen in onze straat, zitten op de bus of stappen voorbij ons op de markt. Jongeren die, soms uit frustratie, soms uit ambitie, de stap zetten naar het gebruik van vuurwapens. En dat doen ze opvallend vaker dan vroeger, zo blijkt uit nieuw onderzoek van Het Vlaams Vredesinstituut en De Zondag.

Waar vuurwapens vroeger vooral als intimidatie werden ingezet, wordt er vandaag in de meerderheid van de gevallen ook effectief geschoten. In 2023 werden in België minstens 21 mensen gedood en raakten 80 anderen gewond door vuurwapengeweld. “Vooral in Brussel zien we een verontrustende trend”, vertelt criminologe Astrid De Schutter, die de cijfers van de nieuwe Gun Violence Incident Monitor analyseerde. “Daar werd in 86% van de geregistreerde incidenten ook echt gevuurd. In Antwerpen was dat 34%.”

Brussel voert de trieste lijst aan met 71 incidenten op één jaar tijd. Ook in Antwerpen (29) en Henegouwen (26) werd regelmatig melding gemaakt van vuurwapengeweld. De cijfers tonen aan dat jongeren het vaakst betrokken zijn: meer dan 80% van de daders en 58% van de slachtoffers zijn jonger dan 35 jaar.

Bendegeweld, overvallen en familiaal drama
In de meeste gevallen ging het om criminele afrekeningen of gewapende overvallen, waarbij de daders vaak jong en gewelddadig zijn. “Bij druggerelateerde incidenten wordt in 9 op de 10 gevallen geschoten,” aldus De Schutter. Eén van de pijnlijkste voorbeelden is een schietpartij aan het Brusselse Zuidstation in juni vorig jaar, waarbij twee doden en drie gewonden vielen. Maar ook bij banale ruzies wordt steeds vaker naar een wapen gegrepen. Zoals in mei, toen vier mannen op scooters het vuur openden in Brussel na een caféruzie eerder die dag.

Daarnaast worden ook huiskamers steeds vaker het toneel van tragedie. In tien gevallen ging het om familiaal geweld, met vrouwelijke slachtoffers in de meerderheid. In een schrijnende zaak schoot een 54-jarige man in Brussel zijn ex-partner en twee kinderen dood.

Een groeiend probleem met diepe wortels
De nieuwe cijfers komen voort uit een samenwerking tussen het Vlaams Vredesinstituut en softwarebedrijf Textgain, dat dagelijks meer dan 400 Europese mediabronnen scant op vuurwapengeweld. Het doel? Voor het eerst een duidelijk beeld krijgen van de realiteit achter de cijfers.

“De uitdaging ligt nu bij het beleid”, besluit De Schutter. “We hebben eindelijk zicht op de omvang van het probleem. Nu moeten we nadenken over hoe we deze vicieuze cirkel kunnen doorbreken, vooraleer het geweld nog dichter bij ons komt.”