D66 wil snijden in de AOW door deze niet meer automatisch mee te laten groeien met het minimumloon, blijkt uit het vrijdag gepresenteerde verkiezingsprogramma Het kan wél. Ook moet de hypotheekrenteaftrek wat D66 betreft in stapjes worden afgebouwd en komt er een basisbedrag voor iedereen.

In het vorige verkiezingsprogramma van D66 ging het op de eerste pagina’s over klimaat, klimaatverandering, klimaatbeleid en een klimaatneutrale samenleving.

Dat thema is dit keer verder naar achteren geschoven en komt pas in hoofdstuk 5 aan bod, samen met energie en economie. Het klimaatbeleid moet wel “terug op koers”, vindt de partij. De partij wil dat Nederland de klimaatdoelen van 2030, 2040 en 2050 haalt. Met dat laatste doel moet Nederland een land zijn zonder vervuiling.

Het eerste hoofdstuk heet nu Democratie en veiligheid. “En dat is vol overtuiging”, schrijft D66. “Want dit is de basis voor alles. Alleen als de democratie en de rechtsstaat stevig staan, kunnen we samen de grote doorbraken realiseren voor wonen, klimaat, onderwijs, zorg en economie.”

Het is dus niet verrassend dat wonen nog zo’n prominent onderwerp voor de democraten is deze verkiezingen. Net zoals bij veel andere partijen overigens.

D66 komt met een vrij radicaal plan om de huizenkrapte aan te pakken: er moeten tien nieuwe steden bij komen. “Wat als we weer durven dromen op de schaal van de Deltawerken of de Flevopolder?”, zegt partijleider Rob Jetten daarover.

Om de woningcrisis te lijf te gaan moet ook de hypotheekrenteaftrek in stappen verdwijnen, vindt D66. De opbrengst daarvan gaat volledig naar een verlaging van de lagere inkomstenbelasting. “Zo heeft iedereen belastingvoordeel en remmen we de stijging van de huizenprijzen af.”

Kinderopvang bijna gratis

D66 gooit traditioneel het toeslagenstelsel op de schop. Toeslagen zijn een belangrijke vorm van steun, zo schrijft de partij. “Maar zorgen nu ook voor problemen en onzekerheid.” Zie het toeslagenschandaal.

In vorige programma’s werd er nog gesproken over een ‘verzilverbare heffingskorting’. Nu houdt de partij het eenvoudiger. Er komt een ‘individueel basisbedrag’. Het idee is hetzelfde: de toeslagen (zorgtoeslag en kindregelingen) verdwijnen op termijn en daar krijgt iedereen een vast bedrag voor terug.

Kinderopvang moet bijna gratis worden, maar voor het zover is wil de partij inzetten op “één publieke voorziening voor alle kinderen van één tot vijftien jaar”.

D66 wil snijden in AOW

D66 wil snijden in de AOW door de directe koppeling met het minimumloon deels los te laten. Het staatspensioen stijgt dan “netto minder snel” dan normaal bij een verhoging van het minimumloon.

Nu is het wettelijk vastgelegd dat als het minimumloon stijgt, de AOW meestijgt. De partij wil daar van af om de verhoging van het minimumloon, de vergrijzing en de eigen plannen voor sociale zekerheid betaalbaar te houden.

Onlangs wees een groep topambtenaren in een advies aan een volgend kabinet ook voorzichtig op deze mogelijkheid, om de kosten voor de vergrijzing in toom te houden.

D66 richt pijlen op PVV

Opvallend is het plan dat politieke partijen democratisch moeten zijn. D66 wil dit vastleggen in een wet. Het staat niet letterlijk in het programma, maar dit voorstel is gericht op de PVV; de enige partij die maar één lid toestaat, en dat is partijleider Geert Wilders.

Het CDA kwam hier onlangs ook al mee. “Het CDA wil de PVV verbieden”, reageerde Wilders toen via X. “Dat zal Nederland nooit accepteren. Bontenbal speelt met vuur”, waarschuwde hij de CDA-leider.

In de zorg moet het eigen risico op 385 euro blijven, maar voor mensen die chronisch ziek zijn of een beperking hebben moet dit bedrag met de helft omlaag. De tandarts komt in het basispakket.

NAVO-norm niet ten koste van onderwijs

D66 is net als veel andere partijen voor de NAVO-afspraak om minimaal 3,5 procent van het bbp te besteden aan defensie. Veel partijen weten nog niet waar ze dit van willen betalen, maar werpen wel al barrières op als het gaat om bezuinigen op andere gebieden.

Zo ook D66. De partij wil in ieder geval dat hiervoor “geen euro minder naar het onderwijs en het sociale vangnet gaat”. Waar de naar schatting 16 tot 19 miljard euro extra per jaar dan vandaan moet komen, staat er niet bij.

Tegelijkertijd moet Defensie wel een flinke boost krijgen. Nederland moet in 2030 zelfs koploper zijn op het gebied van AI, drones, ruimtevaart en cybersecurity voor defensie.

Jetten liet in juni al weten dat D66 het migratiestandpunt aanscherpt: het vluchtelingenverdrag moet gemoderniseerd worden en de partij wil speciale opvangplekken voor kansarme, overlastgevende asielzoekers.

Het definitieve verkiezingsprogramma wordt op het congres van 6 oktober vastgesteld