Nieuw onderzoek laat zien dat inwoners van landen die getroffen worden door extreem weer, niet per se vaker voor klimaatmaatregelen zijn. Maar wanneer we de link leggen tussen extreem weer en klimaatverandering, groeit ook de steun voor actie.

Een kleine opsomming van extreem weer de afgelopen maand: een hittegolf in Europa, overstromingen in Texas en meerdere bosbranden wereldwijd. Zulke omstandigheden komen vaker voor door klimaatverandering en worden ook intenser, hebben talloze wetenschappelijke onderzoeken al laten zien.

Wereldwijd hebben de meeste mensen al eens zware regenval of een hittegolf meegemaakt. Wetenschappers van de Universiteit van Zürich wilden erachter komen of mensen die extreme weersomstandigheden ervaren, anders naar klimaatverandering kijken. Die vraag staat vaker centraal in wetenschappelijk onderzoek.

Ze gebruikten data van meer dan 70.000 mensen in 68 landen. Een van de belangrijkste factoren waar ze naar keken, was steun voor klimaatmaatregelen. Want van een land dat regelmatig wordt getroffen door grote overstromingen zou je misschien verwachten dat de inwoners eerder klimaatmaatregelen steunen.

Maar dat blijkt niet per se het geval. De onderzoekers vonden geen verband tussen blootstelling aan weerrampen en steun voor klimaatbeleid, staat in het artikel dat onlangs is gepubliceerd in Nature Climate Change. Alleen onder mensen uit landen waar veel natuurbranden voorkomen, zoals in Zuid-Amerikaanse en Aziatische landen, is er iets meer steun. In de afbeelding hieronder kun je zien hoe dat per land verschilt.

Verandering vindt plaats als mensen de link leggen

Veranderen onze overtuigingen en ons gedrag wanneer we een ingrijpende gebeurtenis meemaken? Het is een vraag die vaak wordt gesteld in de gedragswetenschap. Volgens het nieuwe onderzoek gaan mensen er pas anders naar kijken wanneer ze de connectie maken tussen dat extreme weer en klimaatverandering. Dat noemen de wetenschappers “subjectieve attributie”.

“Het is heel interessant om te zien dat het leggen van die link een rol speelt bij draagvlak”, zegt gedragswetenschapper Reint Jan Renes van de Hogeschool van Amsterdam. Hij doet veel onderzoek naar de psychologie van duurzaam gedrag. “Je kunt het erg vinden dat er een hittegolf is, maar zo lang je het niet koppelt aan klimaatverandering, zul je niet snel in actie komen.”

Volgens Renes, zelf niet betrokken bij het Nature-onderzoek, is meer bewustzijn nodig over het feit dat klimaatverandering door mensen wordt veroorzaakt. “Zolang we het niet aan ons eigen handelen relateren, gaan we er ook niets aan doen.”

Belangrijke taak voor media en overheid

Daar ligt een belangrijke taak voor de media, maar ook voor de overheid zelf. Volgens Renes kan het verband tussen het weer en klimaatverandering niet vaak genoeg worden benadrukt.

De gedragswetenschapper noemt de communicatie rond de coronamaatregelen als voorbeeld. Door persconferenties en dagelijkse duiding in de nieuwsmedia was het grootste gedeelte van de maatschappij bewust van de ernst van de situatie. En daardoor ook bereid om bijvoorbeeld afstand te houden.

Of neem roken of vlees eten: langzaam veranderen onze standaarden van wat we normaal vinden. Dat kan ook gebeuren met klimaatactie, denkt de gedragswetenschapper. Wat daarvoor nodig is? “Een sociaal omslagpunt”, zegt Renes. “Daarvoor moet 25 tot 35 procent van de maatschappij het gedrag aanpassen, en dan volgt de rest vanzelf.”

Belangrijk om te benadrukken is dat een groot deel van de wereldbevolking inmiddels de link legt tussen extreem weer en klimaatverandering, al verschilt dat per regio. Bovendien laat steeds meer wetenschappelijk onderzoek zien dat een stille, maar brede meerderheid van de mensen voor klimaatactie is.