Het Israëlische leger treft volgens defensieminister Israel Katz voorbereidingen om honderdduizenden burgers in de Gazastrook gedwongen te verplaatsen naar een afgesloten zone. Bij de verwoeste stad Rafah moet een ‘humanitaire stad’ verrijzen, zegt Katz. Als zijn plan wordt uitgevoerd, zou dat etnische zuivering zijn, oftewel het doelbewust en systematisch verjagen van een bevolkingsgroep uit een bepaald gebied.

Het idee is volgens Katz om in eerste instantie zo’n 600.000 Palestijnse burgers onder te brengen in de zone, die volledig zou worden bewaakt door Israëlische militairen. Eenmaal binnen, mogen de Palestijnen niet meer weg, zei de defensieminister tijdens een persconferentie.

Katz ziet voor zich dat vooral mensen die zijn gevlucht naar Al Mawasi, een smalle nederzetting aan de Middellandse Zee, naar deze zone worden overgebracht. Zij moeten volgens hem eerst worden gescreend om er zeker van te zijn dat er geen leden van Hamas tussen zitten.

‘Uiteindelijk alle Gazanen’

Hoewel er nog geen officieel regeringsplan is, zou volgens de Israëlische defensieminister de gehele burgerbevolking van Gaza – ruim 2 miljoen mensen – in de zone moeten worden samengebracht. Iets wat gezien de beperkte ruimte in het zuiden van Gaza niet of nauwelijks haalbaar lijkt.
Volgens advocaat en hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops kan het door minister Katz aangekondigde plan neerkomen op gedwongen verplaatsing van burgers. “Dit is in het internationaal recht verboden. Als een verplaatsing gebeurt tegen de wil van de lokale bevolking, dan wordt dit als een oorlogsmisdrijf gezien.”

Ook als politiek en militair leiders een plan tot verplaatsing van bevolking hebben, mag dit niet zonder de wil van de bevolking plaatsvinden. “Het kan, als het de bedoeling is om een gebied demografisch te veranderen, zelfs het verwijt van etnisch zuiveren opleveren. Dus als het de bedoeling van dit plan is om de Gazanen permanent te verplaatsen, kan dit het verwijt van etnisch zuiveren opleveren”, zegt Knoops, die ook werkt bij het Internationaal Strafhof in Den Haag.
Het gedwongen verplaatsen van mensen van A naar B mag bovendien niet volgens het oorlogsrecht. Dat mag alleen als zij na verloop van tijd ook weer terug mogen keren naar hun eigen gebied, legt Knoops uit. Het opsluiten van Palestijnen in de zone, zoals Katz voorstelt, komt volgens hem neer op internering. “Dat mag alleen met krijgsgevangenen. Maar dit zijn burgers die geen rol spelen in deze oorlog.”

Dat Katz spreekt van een ‘humanitaire stad’ verbaast Knoops. “Zoveel mensen op zo’n kleine ruimte? Als je mensen zou verplaatsen om humanitaire redenen, moet het wel een voldoende menswaardig alternatief zijn.”

‘Misdaad tegen de menselijkheid’

Ook buitenlandse juristen en academici veroordelen het plan van Katz nadrukkelijk. “Als je iemand uit zijn thuisland verdrijft, zou dat een oorlogsmisdaad zijn, in de context van een oorlog. Als het op zo’n grote schaal gebeurt als hij van plan is, wordt het een misdaad tegen de menselijkheid”, zegt de Israëlische mensenrechtenadvocaat Michael Sfard, tegen de Britse krant The Guardian.

Ondertussen zou de Israëlische regering volgens Katz ook werken aan een ’emigratieplan’ waarbij Palestijnen zouden worden aangemoedigd om ‘vrijwillig te emigreren’ vanuit Gaza naar andere landen. Volgens de minister is premier Benjamin Netanyahu al op zoek naar landen die bereid zijn inwoners van Gaza op te nemen.

Netanyahu bevestigde dat gisteren tijdens zijn bezoek aan het Witte Huis. Hij zei dat Israël samen met de VS zoekt naar landen die ‘Palestijnen een betere toekomst kunnen bieden’ en denkt daarbij zelf aan buurlanden. “Als mensen willen blijven, kunnen ze blijven, maar als ze willen vertrekken, moeten ze kunnen vertrekken”, aldus Netanyahu.
Palestijns gebied stelselmatig verwoest

“Israël is al sinds begin oorlog aan het schuiven met de Palestijnen”, zegt Midden Oosten-correspondent Pepijn Nagtzaam. “Zij zijn eerst naar Gaza-Stad gedwongen, vervolgens naar Khan Younis, en toen verder naar het zuiden. Het Israëlische leger claimt steeds meer Palestijns gebied als ‘bufferzones’ waar huizen, infrastructuur en landbouwgrond wordt verwoest.”

Het lijkt er volgens hem sterk op dat de strategie van Israël is om dusdanig erbarmelijke omstandigheden te creëren voor de Palestijnen, dat zij geen andere optie zien dan de Gazastrook voorgoed te verlaten. “Ironisch genoeg is het dan zo dat als je omstandigheden maar ondraaglijk genoeg maakt, zo’n vertrek dan de humanitaire oplossing wordt.”
Intussen heeft Israël nu zo’n 85 procent van de Gazastrook onder controle. Er is dus maar 15 procent over waar de burgerbevolking nog naartoe kan. “Dat zijn gebieden aan de kust, waar de opstandigheden verschrikkelijk zijn”, zegt Nagtzaam. “Er is honger, er zijn te weinig medische faciliteiten en er wordt ook daar gebombardeerd. Nu moeten volgens Katz mensen van deze kleine kustgebieden naar Rafah. Maar er is daar niets wat ook maar lijkt op een menswaardig leefgebied.”

Toch zet ook Nagtzaam zijn twijfels bij de haalbaarheid van het plan van Katz. “Het zou beteken dat je militair nog jaren aanwezig bent in Gaza. Iets waar binnen Israël weinig steun voor is, terwijl ook de Amerikaanse president Trump een einde aan de oorlog wil. De zone die Katz voor ogen heeft, is ook nog veel kleiner dan de gehele Gazastrook, dat voor de oorlog al het meest dichtbevolkte gebied ter wereld was. Dus hoe moet dat eruit gaan zien?”