De Nederlandse ambassade in Jakarta roept landgenoten op drukke plekken en demonstraties in Indonesië te mijden. Het is er al dagenlang onrustig met gewelddadige protesten tegen de overheid. Zeker vier mensen zijn om het leven gekomen. Demonstranten zijn woest over besparingen en het harde politieoptreden.
Vanwege alle onrust heeft de Indonesische president Prabowo Subianto vandaag zijn bezoek aan China afgezegd. Hij zou naar Peking afreizen om er een grote militaire parade ter ere van het einde van de Tweede Wereldoorlog bij te wonen. In plaats daarvan probeert hij nu met man en macht de onrust in eigen land te stoppen.

Al dagenlang zijn er confrontaties tussen demonstranten en de politie. In meerdere steden gooiden relschoppers stenen en molotovcocktails naar agenten. Ook zetten ze auto’s en gebouwen in brand. Agenten sloegen terug met wapenstokken en probeerden met traangas en waterkanonnen de demonstranten uit elkaar te drijven.

De onvrede onder Indonesiërs broeit al langer. Zo gingen in februari al duizenden jongeren de straat op toen de overheid grote besparingen aangekondigde. Er gaat minder geld naar onderwijs, zorg en infrastructuur om zo andere grote plannen uit te kunnen voeren. Zo worden gratis lunchpakketten geregeld voor 80 miljoen kinderen, een belofte van president Prabowo die hij koste wat kost wil waarmaken.

Jeugdwerkloosheid

Maar jongeren vrezen dat de besparingen hun toekomst verpesten. De jeugdwerkloosheid is op dit moment 16 procent, twee keer hoger dan in Nederland. Indonesiërs hebben na jaren studeren moeite om een geschikte baan te vinden. Om toch wat te verdienen, verkopen ze snacks op straat of rijden ze de stad door als bezorger. Zo ook de 21-jarige Affan Kurniawan.

Hij was vrijdag in Jakarta op zijn scooter onderweg om een maaltijd te bezorgen. Terwijl Kurniawan bij het parlement langs een groot protest reed, werd hij overreden door een gepantserde wagen van de politie. Hij overleed in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Zijn dood maakt de woede bij de demonstranten nóg groter.

Betogers noemen het overlijden het zoveelste voorbeeld van extreem politieoptreden. Afgelopen juni nog deelde de Indonesische NGO KontraS hier een rapport over. Zij telden tussen 2024 en 2025 ruim 400 schietincidenten, 38 gevallen van marteling en 37 buitengerechtelijke executies. De organisatie roept op tot verscherpt toezicht en sancties. De demonstranten steunen dit en delen op sociale media beelden van politiegeweld met de hashtag #PolisiMusuhBersama (‘Politie is de gemeenschappelijke vijand’).

Ook slaan ze hard terug. Zo staken ze dit weekend in meerdere steden parlementsgebouwen in brand. In Makassar konden sommige mensen die nog in een parlementsgebouw zaten niet meer op tijd wegkomen. Volgens Indonesische media kwamen zeker drie ambtenaren om het leven en raakten vijf anderen gewond.

Onafhankelijk onderzoek

In een poging de boel te kalmeren, bemoeit Prabowo zich persoonlijk met de zaak van de doodgereden maaltijdbezorger. Zo belooft hij een uitgebreid en onafhankelijk onderzoek te laten uitvoeren naar het handelen van de politie. Ook bezocht de president zaterdag de nabestaanden van de doodgereden Affan Kurniawan. Hij condoleerde de familieleden en blijft de komende dagen in Jakarta om snel in te kunnen grijpen.

Maar het grootste probleem kan hij niet zomaar oplossen. Want los van de laatste ontwikkelingen is er de groeiende kloof tussen arm en rijk in Indonesië. Een groot deel van de bevolking gaat amper vooruit en ziet dat machthebbers een luxeleven leiden. Zo kregen parlementsleden een maandelijkse woontoelage van 2.600 euro. Dat is tien keer het minimumloon in Jakarta.

Vanwege alle woede draaide de overheid de toelage eerder deze week terug. Maar de betogers lijken nog lang niet klaar. Zaterdag bestormden een groep Indonesiërs het huis van parlementslid Ahmad Sahroni. Op sociale media is te zien hoe ze in zijn zwembad springen en een piano, horloge, labubu en andere dure spullen buitmaken.

De inbraak heeft vermoedelijk te maken met zijn eerdere opmerkingen over demonstranten. Sahroni reageerde op hun oproep om het parlement te ontbinden. De critici die dat willen, zijn volgens Sahroni ‘de domste ter wereld’. Die uitspraak zet kwaad bloed en maakt de kloof tussen arm en rijk er niet kleiner op. De onrust en het geweld dat erop volgt doen denken aan de donkerste dagen van Indonesië.

In mei 1998 braken enorme rellen uit tegen de toenmalige leider van het land, president Suharto. Meer dan duizend mensen kwamen bij confrontaties met de politie om het leven. Vanwege alle druk trad Suharto af. De economische problemen en woede over corruptie waren toen nog een stuk groter dan nu. Maar critici zien gelijkenissen met het leiderschap van de huidige president Prabowo. Dat bleek ook tijdens de recente viering van 80 jaar onafhankelijkheid in Jakarta.