Terwijl jij er waarschijnlijk amper of geen weet van hebt, lijdt Soedan onder de grootste humanitaire crisis van dit moment. Een strijd om macht en rijkdom leidde tot een vergeten oorlog met al ruim 150.000 doden en miljoenen vluchtelingen. Wat gebeurt daar?

Soedan doorstaat een van de zwaarste periodes in zijn moderne geschiedenis. Sinds april 2023 vechten de Soedanese strijdkrachten (SAF) en de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF) tegen elkaar in een conflict dat veel slachtoffers eist. Om dat te begrijpen moeten we eerst een klein stapje terugdoen in de geschiedenis.

De problemen begonnen als een machtsstrijd tussen de generaals Abdel Fattah Al Burhan, leider van de SAF, en Mohamed Hamdan Dagalo, leider van de RSF. De paramilitairen van de RSF staan dus los van het officiële leger, maar gebruiken vergelijkbare tactieken en wapens. De groep paramilitairen is ongeveer even groot als het leger.

Maar wat eerst een strijd tussen twee leiders was, is nu uitgegroeid tot een brede burgeroorlog. Al tientallen jaren is Soedan een land vol geweld, staatsgrepen en machtsstrijd. En in 2019 werd dictator Omar Al Bashir afgezet na grote protesten van de bevolking.

Daarna werkten militairen en burgers samen in een overgangsregering. Maar in oktober 2021 pleegden militairen een staatsgreep. De generaals van de SAF en RSF, die eerst nog samenwerkten, begonnen toen een strijd om meer macht en rijkdom.

Een groot probleem was het plan om de RSF, met meer dan 100.000 strijders, samen te voegen met het leger. Dit leidde tot oplopende spanningen. Op 15 april 2023 begon de oorlog officieel. Tot nu toe is er geen zicht op een oplossing, ondanks bemiddeling van andere landen.

Miljoenen mensen vechten om te overleven

Volgens Anette Hoffmann, Soedanexpert aan het Clingendael Instituut, is de situatie enorm ernstig. “De crisis in het land is veel groter dan we doorhebben”, zegt ze tegen NU.nl.

Miljoenen ontheemden moeten door gevaarlijke gebieden reizen om veiligere plekken te bereiken en er is een tekort aan voedsel en water. Veel kinderen, ouderen en zieke mensen overleven de reis niet. Weinigen redden het tot Europa. Toch is het aantal Soedanese migranten in Nederland in de afgelopen drie jaar verdrievoudigd. Hoffmann verwacht dat dit aantal verder zal groeien.

Hoewel de cijfers waarschijnlijk niet compleet zijn, weten we dat er zeker 150.000 mensen zijn omgekomen in deze oorlog en minstens veertien miljoen mensen op de vlucht zijn. Ongeveer de helft van de bevolking lijdt aan extreme honger. Dat zijn 25 miljoen mensen.

De Verenigde Naties noemen de crisis in Soedan de grootste humanitaire crisis ter wereld. In regio’s als Darfur zijn de omstandigheden extreem slecht. Daar spreken experts zelfs over genocide.

Wat is er aan de hand in Darfur?

Darfur is een rijke regio in het westen van Soedan en heeft een strategische ligging naast landen als Libië en Tsjaad, vertelde correspondent Elles van Gelder zaterdag in het NOS Journaal. Daarmee speelt het gebied een grote rol in deze crisis.

De RSF controleert bijna heel Darfur en wordt beschuldigd van het uitmoorden van lokale bevolkingsgroepen zoals de Massalit. “De mensen in Darfur zitten klem en worden afgeknepen”, zegt de correspondent. Begin dit jaar is het laatste hulpkonvooi binnengekomen in het gebied, “dus er is een tekort aan alles”.

Naast extreme honger hebben de inwoners volgens Van Gelder ook dag en nacht te maken met bombardementen en droneaanvallen. Het zou de RSF niet alleen te doen zijn om het terrein, maar volgens haar zijn ze ook bezig met een etnische zuivering. “De RSF bestaat uit Soedanezen met Arabische afkomst. Zij hebben het gemunt op Soedanezen met Afrikaanse afkomst.”

Organisaties zoals de VN hebben bewijzen verzameld van zware misdaden, zoals verkrachting van kinderen en massamoorden.

Staakt-het-vuren is mogelijk, ‘maar politieke wil mist’

De internationale gemeenschap heeft weinig aandacht voor de crisis in Soedan. Vredesgesprekken hebben tot nu toe niets opgeleverd en er komt bijna geen humanitaire hulp. Veel experts noemen dit een “vergeten conflict”.

Dat heeft deels te maken met de rol van de goudhandel in deze oorlog. De SAF en RSF verdienen beide veel geld via goudmijnen. Dat goud wordt verkocht aan landen als de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), die de oorlog hiermee indirect financieren. Volgens Hoffmann moet de Europese Unie druk zetten op de VAE om deze geldstroom te stoppen.

Deskundigen zien dat landen als Rusland, Iran, Egypte en de VAE de oorlog juist voeden met wapens en goederen. Die landen zijn uit op grondstoffen en de strategische ligging aan de Rode Zee, schreef NU.nl eerder in dit artikel:
Toch doet de EU hier weinig tegen. Dit komt volgens Hoffmann door handelsbelangen en politieke redenen: Europa heeft de VAE nodig voor andere zaken, zoals de situatie in Gaza.

Experts zeggen dat deze oorlog te stoppen is, maar het is onwaarschijnlijk dat dat lukt. De generaals die compromissen weigeren en het gebrek aan internationale druk zorgen voor een voorlopig uitzichtloze strijd.