Bij hoge uitzondering worden kinderen vanwege een medische noodzaak geëvacueerd uit Gaza. De meesten worden opgevangen in Egypte, maar daar ontbreekt vaak de juiste zorg. Een aantal Europese landen wil nu gewonde kinderen opnemen, maar Nederland houdt vast aan hulp in de regio.
Het Verenigd Koninkrijk en Duitsland kijken wel of ze mee kunnen werken aan dergelijke medische evacuaties. In Nederland eist de oppositie ook actie. De Tweede Kamer is teruggekomen van reces om vandaag te debatteren over de situatie in Gaza, waarbij ook zal gaan over het ophalen van zieke of gewonde kinderen.

Twee uur onder het puin

Het gezin Halabi werd in oktober 2023 gebombardeerd in een vluchtelingenkamp. “Sanad lag twee uur onder het puin voor we hem eruit kregen”, vertelt vader Hani. Zijn zoon was toen nog maar tien maanden oud. Sanad liep ernstige brandwonden op, kreeg nierproblemen en moeite met ademhalen. 

Na een operatie lag hij elf dagen op de intensive care en werd daarna verder behandeld door Artsen Zonder Grenzen. Uiteindelijk werd het gezin geëvacueerd naar Egypte, waar ze nu nog steeds zijn.

“Het gaat iets beter,” zegt Hani. “Maar zijn luchtpijp is te nauw. Er moet een gat in zijn keel komen om beter te ademen.” Ook zijn brandwonden zijn nog niet volledig genezen. “Artsen zeggen dat er nu geen oplossing voor hem is.”
Tekort aan capaciteit

Verhalen zoals dat van Sanad zijn er veel, weet Juliette Verhoeven van Save the Children. Zij bezocht afgelopen mei Palestijnse evacuees in Egyptische ziekenhuizen. “Alleen de zwaarste gevallen komen in ziekenhuizen terecht. De rest gaat naar vluchtelingenopvang met weinig hulp of voorzieningen. Dat vind ik wel heel ernstig, dat je voor medische redenen geëvacueerd wordt, maar vervolgens niet eens een arts te zien krijgt.”
Verhoeven benadrukt dat Egypte wel met de goede bedoelingen deze kinderen opvangt. “Nederland is al 22 maanden te laat, Egypte heeft vanaf dag 1 vluchtelingen opgevangen, maar heeft simpelweg niet genoeg capaciteit om zoveel mensen op te vangen. De salarissen in van artsen in staatsziekenhuizen zijn laag, dus daar zitten vrijwel geen specialisten. Terwijl de medische evacuees hele complexe problemen hebben.”

Ruim 7500 evacuees

De enige officiële manier waarop medische evacuaties vanuit Gaza worden uitgevoerd, is via de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Sinds 7 oktober 2023 heeft de WHO 7507 patiënten uit Gaza geëvacueerd. 5201 daarvan zijn kinderen. Een dokter moet verklaren dat diegene hulp nodig heeft die in Gaza niet mogelijk is, daarna wordt er een officieel verzoek ingediend, wordt er gezocht naar een gastland en dan is er nog goedkeuring nodig van de Israëlische autoriteiten om de patiënt te evacueren. Volgens het ministerie van Gezondheid van Gaza is er op dit moment voor zo’n 14.800 mensen een medische noodzaak voor evacuatie.
Momenteel gebeurt dit bijna niet meer. Sinds 18 maart, toen het staakt-het-vuren officieel voorbij was, zijn slechts een kleine 400 medische evacuaties uitgevoerd. Het overgrote deel van de patiënten wordt geholpen in nabijgelegen landen, meer dan de helft van de mensen wordt in Egypte opgevangen.

Veel kinderen komen daar met verwondingen vanwege explosies en kogels, zag Verhoeven toen ze daar op bezoek was. “Dat zijn ingewikkelde operaties. De impact van explosies op kinderen is totaal anders dan bij volwassenen. Kinderen worden vaak in hun gezicht en hoofd geraakt en hun lichaam is kleiner, dus wat erin komt heeft gelijk een veel grotere impact.”

Amputaties

Bij veel kinderen moeten ledematen geamputeerd worden, soms onnodig. “Doordat ze lange tijd geen zorg kregen, zijn hun verwondingen verergerd. Als ze eindelijk aankomen, proberen artsen alsnog te redden wat kan. Maar een amputatie tekent een kind voor het leven.”

Voor de 2-jarige Misk was het al te laat. Ze verloor haar linkervoet en moest maanden wachten op evacuatie. “In Egypte bleek dat er geen prothese-faciliteiten zijn. Nu wachten ze in Caïro in de hoop alsnog naar een ander land te kunnen reizen”, vertelt Ayed Eqtaish van Defense for Children International. Volgens hem wordt het steeds moeilijker voor kinderen uit Gaza om de juiste zorg te krijgen.

Ook de 16-jarige Hossam zit vast in Caïro. “Zijn gezicht is zwaar beschadigd door bomexplosies. Hij is al geopereerd, maar heeft nog zeker twee gezichtsreconstructies nodig. Ook voor zijn zicht. Dat kan Egypte niet bieden,” aldus Verhoeven. Save the Children probeert hem over te plaatsen naar een ander land.

In ziekenhuizen zag Verhoeven ook veel kinderen met oogletsel en nierproblemen. Die worden mede veroorzaakt door langdurige antibiotica, gecombineerd met slechte voeding, slechte hygiëne en onvoldoende zorg. “Sommige kinderen overlijden alsnog, ondanks evacuatie.”

Minder dan een druppel op de gloeiende plaat

Save the Children vindt dat kinderen best in de regio geholpen kunnen worden, vanwege taal en nabijheid van familie. “Maar het zou goed zijn als Nederland ook kinderen met complexe zorgbehoeften opneemt. Al zijn het er maar twintig, minder dan een druppel op de gloeiende plaat, het is beter dan niets.”
“Als minister Veldkamp zegt dat kinderen in de regio geholpen moeten worden, moet Nederland ook zorgen dat die landen dat kunnen. Dat betekent: meer geld voor specialisten, apparatuur en medische voorzieningen.”

Ook familieleden van gewonde kinderen moeten geholpen worden. “Gezinnen mogen niet uit elkaar gehaald worden. En familieleden hebben zelf vaak psychologische hulp nodig. Broertjes en zusjes kunnen niet naar school. Dat vond ik heel schrijnend om te zien. Zijn ze eindelijk uit die grote ellende van Gaza, maar zitten ze alsnog zonder enig vooruitzicht.” 

Dat geldt ook voor vader Hani. Hij kan niet werken, want hij blijft dag en nacht bij zijn zoon. “Ik krijg geen steun van de overheid, ik overleef dankzij kennissen. Ik weet niet of ik in Egypte mag blijven als mijn zoon beter is. Misschien moeten we terug naar Gaza.”