Mike in Delfshaven© Rijnmond

Het klinkt als een grap: een middelbareschooldocent die last heeft van het syndroom van Gilles de la Tourette. Toch is dat wat Rotterdammer Mike Michels (47) al tweeëntwintig jaar combineert. “Als ik tics voel aankomen, dan moet ik me ziek melden.”

Wanneer Mike samen met een aantal collega’s over een onderwijsbeurs in Utrecht loopt, ziet hij een groepje mensen geïnteresseerd naar iemand luisteren. Zonder na te denken roept hij heel hard: “Boeien!”

“Mijn collega’s kwamen niet meer bij van het lachen en ik dacht alleen maar: ‘Doorlopen, Mike’”, vertelt hij lachend op een terras in Rotterdam. Hij komt vaker in zulke situaties terecht, omdat hij het syndroom van Gilles de la Tourette heeft. “Ik heb het geluk dat ik het zowel motorisch als vocaal heb”, zegt hij sarcastisch.

Hij waarschuwt dan ook van tevoren: “Ik ga onwijs veel tics krijgen in dit interview. Erover praten wakkert dat nu eenmaal aan. Je moet er gewoon zo min mogelijk opletten en lekker door blijven vragen.”

Het syndroom van Gilles de la Tourette is een neurologische aandoening waarbij mensen herhaalde, onwillekeurige bewegingen en/of geluiden maken, zogenoemde tics. De ernst en vorm verschillen per persoon.

‘Mijn leven was een zootje’

Wanneer een ambulance langsrijdt, wordt duidelijk wat Mike bedoeld. “Fuck yeah”, roept hij vijf keer achter elkaar, terwijl hij ook meerdere keren zijn theeglas van de tafel naar zijn mond beweegt. Het is niet altijd zo erg geweest, zegt hij. “Tijdens mijn jeugd had ik al wel last van tics, maar het lukte redelijk om dat verborgen te houden.”

Na zijn middelbare school kiest hij zonder over zijn tics na te denken voor de lerarenopleiding Engels. “Waarom? Omdat me dat leuk leek”, zegt hij. De opleiding gaat prima en voor zijn afstuderen staat hij al fulltime voor de klas op zijn oude school, het Libanon Lyceum in Kralingen. Het klinkt als een gebruikelijk verhaal, maar terwijl zijn carrière normaal verloopt, maakt hij zijn opleiding niet af. “Mijn hele leven was eigenlijk altijd een zootje.”

In de zoektocht naar hulp, wordt hij op zijn dertigste gediagnosticeerd met ADHD, maar daar wil hij niet te zwaar aan wegen. “Ik heb moeite met organiseren en heb daar hulp bij gekregen. Het heeft even geduurd, maar ik heb dat nu onder de knie.”

Schoolbord© Pixabay

Diagnose Tourette

In het traject om zijn leven beter te organiseren vraagt een psycholoog of hij ook last heeft van tics. “Ik dacht dat het wel meeviel, maar mijn toenmalige vriendin kon ze allemaal opnoemen. Dat verbaasde mij. Het is pas later met Tourette bestempeld.”

Het verloop van de stoornis is niet voor iedereen hetzelfde, legt Mike uit. “Sommigen hebben er op jonge leeftijd veel last van, maar kunnen er overheen groeien. Bij mij is dat niet gebeurd. Het werd alleen maar erger. Nadat ik tien jaar voor de klas stond, was de situatie niet meer te houden. Sindsdien gebruik ik dagelijks pillen. Die werken voor 90 procent.”

‘Present simple, fuck yeah’

Mikes aandoening is geen geheim, maar de meeste leerlingen weten het niet. “Ik kan het van tevoren niet uitleggen, want dan krijg ik, zoals je merkt, last van tics. Dat kan niet tijdens het lesgeven. Stel dat brugklassers aantekeningen maken en in hun schriftje moeten schrijven: ‘Present simple, fuck yeah’. Wat voor indruk is dat? Als ik tics voel aankomen, dan moet ik me ziekmelden.”

Het Libanon Lyceum houdt rekening met Mike. “Stress stimuleert mijn tics. Ik kan bijvoorbeeld niet onverwachts van lokaal veranderen. Daarom heb ik mijn eigen lokaal. Tegelijkertijd hoef ik niet bang te zijn voor een burnout. Voor ik dat bereik, krijg ik extreme tics en weet ik dat ik rustig aan moet doen. Het is een soort kanarie in de mijnschacht.”

In het verleden zijn er dan ook lange periodes voorgekomen waarin Mike zijn werk niet kon doen. “Dat is balen, voor mij en voor mijn werkgever. Gelukkig gebeurt dat niet zo vaak.” Gesprekken met ouders zijn volgens Mike nooit een probleem. “Maar ik ben blij dat tienminutengesprekken maar tien minuten duren.”

Op deze school zitten kinderen nooit langer dan een half uur op hun stoel

Privéleven

Ook naast zijn werk loopt Mike tegen dingen aan vanwege Tourette. “Er is een reden dat mijn relaties altijd zijn misgelopen. Dat komt omdat ik erin zit”, lacht hij. “Om mijn ADHD en Tourette onder controle te houden, heb ik hele strakke ochtendroutines. Wanneer iemand onverwachts ontbijt voor mij maakt, ben ik de hele dag van slag. Dat maakt relaties lastig.”

Voor de verkeersveiligheid heeft Mike ook geen rijbewijs. “Ik fiets wel, maar dat is niet altijd verstandig. Soms trek ik mijn stuur dwangmatig naar de verkeerde kant. Gelukkig ben ik nog niet op m’n bek gegaan”, zegt hij terwijl hij met zijn vuist op de tafel klopt.

Muziek als medicijn

Toch is Mike erg positief over zijn leven. “Ik vind mijn werk heel leuk en zeg redelijk nette dingen. Het ergste wat ik roep is fuck en kut. Er zijn ook mensen die zwaar racistische dingen roepen. Dat betekent niet dat zo iemand racistisch is, maar je kunt je voorstellen dat zoiets heel nare situaties veroorzaakt.”

Een tijdelijke oplossing voor mensen met Tourette is muziek maken. “Bij de meeste Touretters verdwijnen hun tics dan meteen. Ik zing zelf ook in een band. Als we het nummer starten gaat het weg en als we klaar zijn komt het vaak weer op. Dus tijdens optredens hoor je onze nummers en tussendoor loop ik te schelden en te vloeken. Het wordt zo een hele performance.”