Dat is volgens de hoogste bestuursrechter in strijd met de mensenrechten en daarom moet Nederland de asielaanvraag van deze mannen toch in behandeling nemen. De Raad heeft het over “systeemfalen van de Belgische autoriteiten bij de opvang en rechtsbescherming voor deze groep”. In principe mogen EU-lidstaten er wederzijds van uitgaan dat de grondrechten van asielzoekers op elkaars grondgebied beschermd worden. Dat principe noemt men het interstatelijk vertrouwensbeginsel. Alleen als vaststaat dat asielzoekers toch een reëel risico op een schending van hun rechten lopen, mag een rechter hun uitwijzing naar een ander land verhinderen.

Op basis van dat vertrouwensbeginsel oordeelde de Raad van State in Nederland vorig jaar nog dat de overheid asielzoekers wel mocht terugsturen naar België. Hoewel de situatie toen al slecht was, kon de minister de Raad er toen nog van overtuigen dat de Belgische overheid haar opvangbeleid aan het verbeteren was. De Raad stelt nu echter vast dat die verbeteringen uitgebleven zijn en dat er geen perspectief is op de uitbreiding van de opvangcapaciteit in ons land. Het tekort aan opvangplekken is daardoor “niet meer tijdelijk, maar structureel geworden”.

Volgens professor migratierecht Dirk Vanheule (UAntwerpen) is het nog afwachten wat de gevolgen zullen zijn van de uitspraak. Volgens hem is het niet de eerste keer dat de Belgische overheid door een rechtbank veroordeeld wordt voor gebreken in het opvangbeleid voor asielzoekers. “In België hebben al tientallen rechters in die zin geoordeeld en ook in Nederland hebben een aantal lagere rechters in het verleden al gelijkaardige uitspraken gedaan. Maar dat de Raad van State als hoogste bestuursrechter die rechtspraak nu bevestigt, is wel opmerkelijk.” In 2023 werd België bovendien door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeeld, eveneens voor systeemfouten in het opvangbeleid.

Een van de mogelijkheden is dat de EU nu een inbreukprocedure opstart tegen de Belgische overheid. De Commissie kan zo’n procedure opstarten tegen iedere lidstaat die volgens haar de Europese regels niet naleeft. Wat betreft de opvangregels gebeurde dat voor ons land een keer, in 2023. Die zaak werd vorige week zonder gevolg afgesloten.

“Dit is een moeilijke zaak voor zowel België als voor ons buurland”, reageert minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA). © BELGA
Van Bossuyt (N-VA): “symptoom van overbelast asielsysteem”

De beslissing van de Nederlandse Raad van State is “een symptoom van een overbelast asielsysteem waarmee heel wat EU-lidstaten geconfronteerd worden”. Dat zegt minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA) in een reactie. “Dit is een moeilijke zaak voor zowel België als voor ons buurland”, erkent minister Van Bossuyt. “Ik heb een asielcrisis geërfd. Dit land neemt vandaag al meer verantwoordelijkheid op dan proportioneel is binnen Europa. Onze samenleving kan dit niet meer dragen.”

Ze wijst erop dat er geen sprake is van “onverschilligheid”, maar wel een jarenlange structurele overbelasting. “Daarom zetten we nu resoluut in op een beleid dat inzet op drie pijlers: het beperken van de instroom, het verhogen van de uitstroom, en het tegengaan van misbruik van de asielprocedure. Dat is nodig om humane bescherming te kunnen bieden aan wie er wel recht op heeft.”

De regering heeft recent ook een pakket crisismaatregelen goedgekeurd om de asielinstroom te doen dalen, waaronder een nieuwe wet die bepaalt dat asielzoekers die in een ander Europees land al bescherming hebben gekregen, geen recht meer hebben op opvang in België. “Daarmee vermijden we dat België de zwakke schakel blijft binnen Europa, met een enorme aantrekkingskracht op asielzoekers.”

De minister geeft ook mee dat de huidige wachtlijst voor alleenstaande mannen die geen opvang kunnen krijgen, aan het slinken is en dat de eerstvolgende voor de opvang uitgenodigd wordt zodra er een plaats is in het reguliere opvangnetwerk.

België schaart zich achter EU-asielhervorming

België schaart zich achter het voorstel van de Europese Commissie om het concept van veilige derde landen in het asielbeleid te versterken. Het plan is een verdere versterking van het vorig jaar aangenomen Europese Asiel- en Migratiepact. “Europa mag niet langer een markt zijn waar men tussen lidstaten kan shoppen naar de beste bescherming. Wie via een veilig land naar Europa reist, hoort ook naar dat veilig land teruggestuurd te kunnen worden”, licht minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt woensdag toe.

Het principe van een ‘veilig derde land’ wordt in het commissievoorstel uitgebreid. Dit betekent dat een migrant in meer situaties teruggestuurd kan worden, bijvoorbeeld als iemand dat land heeft doorgereisd of als er afspraken zijn met dat derde land over bescherming en terugkeer. Zo zou een asielzoeker niet altijd een band meer moeten hebben met dat land om het concept toe te passen, zoals momenteel nog het geval is.

Deze hervormingen moeten het asielproces sneller en efficiënter maken en terugkeer bevorderen. “Met deze maatregel willen we grote migratiestromen naar Europa -en dus ook naar België- ontmoedigen doordat aankomstlanden zoals Italië en Griekenland mensen eenvoudiger kunnen terugsturen naar een veilig derde land buiten Europa waar ze eerder zijn gepasseerd”, aldus Van Bossuyt.

Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!

Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.

Ja, ik wil gratis onbeperkt toegang